Testy do autoklawu, który wybrać, czym się różnią?

Na rynku dostępne są testy chemiczne określane również nazwą wskaźniki chemiczne od klasy 1 aż po klasę 6. Wszystkie rodzaje testów oraz ich klasy opisane są w normie PN EN ISO 11140.

Testy chemicznej kontroli przeprowadzenia procesu sterylizacji zawierają określone substancje chemiczne, które zmieniają barwę (z żółtej na czarną, z niebieskiej na czarną – w głównej mierze zależy to od producenta) po osiągnięciu założonych parametrów danej sterylizacji.  Wiedzę na temat danego procesu sterylizacji uzyskuje się niezwłocznie po jego zakończeniu. To czy proces przebiegł prawidłowo czy też nie, widać po zmianie koloru na teście. Zmiana ta oznacza, że zawarte w nim substancje chemiczne uległy stopieniu lub doszło do reakcji chemicznej powodującej zmianę koloru.

Wszystkie wskaźniki chemiczne mają za zadanie poinformować użytkownika czy proces przebiegł w sposób prawidłowy, czy też mamy do czynienia z odchyleniami od normy. Opracowano różne klasy tych wskaźników tak, aby zadowolić każdego potencjalnego odbiorcę i zaspokoić jego potrzeby. Nie możemy tutaj powiedzieć, że mamy jeden właściwy rodzaj testu i tylko takiego należy używać. Są wskaźniki, które są wrażliwsze na zbyt niską temperaturę, a są też takie, które wskazują na zachwianie jakiegoś pojedynczego parametru procesu np. ciśnienia. Wyróżniamy dwa zasadnicze podziały na testy chemiczne. Są to:

• Wskaźniki chemiczne wielu zmiennych – wkładane do wnętrza pakietów
• Wskaźniki chemiczne procesu – to te, które umieszczone są na pakietach i zmiana ich koloru świadczy o tym, że dany pakiet był poddany działaniu sterylizatora

Klasa 1 to wskaźnik chemiczny procesu. Klasą 1 jest pakiet sam w sobie. Te wskaźniki umieszczane są właśnie na pakietach i oznaczają, że dany pakiet był poddany działaniu jednego z czynników sterylizacji, na przykład temperatury. Nie informuje on nas już jednak o czasie ekspozycji. Tym czynnikiem może być również ciśnienie. Klasa ta pozwala na organoleptyczną ocenę pakietu poddanego sterylizacji od takiego, który nie jest produktem jałowym. Torebki do sterylizacji mają umieszczone paski, które zmieniają barwę po skończonym procesie sterylizacji – ten pasek zaliczamy właśnie do testów klasy 1.

Klasa 2 to wskaźnik, który określa nam procedury badawcze. Używane powszechnie testy klasy 2 są stosowane głównie do przeprowadzenia testu Bowie-Dicka. Jego prawidłowy wynik oznacza szybkie i równomierne rozchodzenie się pary wodnej. Test przeprowadza się zawsze w rozgrzanym autoklawie, najlepiej o tych samych porach dnia.

Klasa 3 czyli wskaźnik jednej zmiennej. Ma on reagować na jedną zmienną krytyczną np. zbyt niską temperaturę. Powinien być tak stworzony, aby pokazywać odchylenie od wartości ustalonej.

Klasa 4 to wskaźnik chemiczny wielu zmiennych. Te wskaźniki są tak zaprojektowane, aby reagować na dwie lub więcej zmiennych krytycznych. W zależności od producenta są to różne kryteria, ale zazwyczaj mówimy tu o temperaturze i ciśnieniu. Producenci określają, kiedy dany test osiąga swój punkt końcowy. Testy klasy 4 w sposób oczywisty dają więcej informacji niż testy klasy 1, 2 i 3, ale znowu nie znajdziemy tu raczej informacji dotyczących czasu ekspozycji, przenikalności czy też penetracji czynniki sterylizującego. Dlatego nie możemy mieć 100% pewności, że wszystkie bakterie i drobnoustroje zostały zabite, bo nie mamy szczegółowych informacji o czasie ekspozycji, przenikalności etc. Testy klasy 4 mogą i powinny być stosowane tylko do kontroli pakietu. Nie są testami przeznaczonymi do kontroli wsadu.

Klasa 5 to zintegrowany test chemiczny, który ma zareagować na wszystkie zmienne krytyczne w trakcie procesu sterylizacji. Ustalone wartości dla pary wodnej dla testów klasy 5, znacznie przekraczają typowe wartości temperaturowe pary wodnej.  Ten wskaźnik poddawany jest jednoczesnemu działaniu wielu zmiennych krytycznych dla procesu sterylizacji. Dzięki temu nie tylko wiemy, że proces sterylizacji przebiegł, ale także mamy 100% pewność, że przebiegł on całkowicie skutecznie.

Klasa 6 to wskaźniki emulacyjne. Testy w tej klasie reagują na absolutnie wszystkie zmienne krytyczne w trakcie cyklu. Wartości odchyleń od normy, czyli tolerancja, wrażliwość na zmienne krytyczne są najbardziej rygorystyczne ze wszystkich klas. Mogą być stosowane zarówno do kontroli pakietu, jak i kontroli wsadu. W przypadku kontroli wsadu, umieszczamy takie testy w pakietach, a te rozkładamy w najtrudniej dostępnych miejscach. Nie można powiedzieć, ile takich pakietów należy użyć dla danego wsadu, wszystko zależne jest od wielkości komory sterylizatora. Jeżeli mamy autoklaw mniejszy – o pojemności 8 czy też 12 litrów – wystarczą dwa wskaźniki kontroli wsadu. Umieszczane zazwyczaj w głębi autoklawu oraz przy drzwiczkach ryglujących. Sterylizatory większe wymagają min. 3 wskaźników.

Prawidłowo dobrany test oraz rzetelnie przeprowadzona sterylizacja prowadzi do bezpieczeństwa pacjenta oraz personelu w każdym z gabinetów podologicznych.