Diabetyk w gabinecie podologicznym – diagnostyka i badania

Przez gabinety podologiczne przewija się wielu pacjentów z najróżniejszymi, bardziej lub mniej poważnymi, schorzeniami, dolegliwościami i problemami. Sporą reprezentację wśród osób regularnie odwiedzających podologa są osoby chore na cukrzycę, czyli diabetycy. Dlaczego wielu diabetyków tak często korzysta z profesjonalnej pomocy podologa? I w jaki sposób specjalista od stóp może pomóc osobie borykającej się z cukrzycą?

Cukrzyca a problemy podologiczne

Cukrzyca to przewlekła choroba, której objawy mogą przybierać bardzo różne formy. Przede wszystkim oczywiście przejawia się ona podwyższonym poziomem cukru we krwi, który to regularnie należy zbijać za pomocą insuliny lub specjalnych leków. Choroba ta wiąże się jednak również z wieloma innymi zmianami w organizmie chorego, między innymi również z nieprawidłowościami zlokalizowanymi w kończynach dolnych. Osoby chore na cukrzycę bardzo często borykają się bowiem z dosyć poważnym powikłaniem tegoż schorzenia, a mianowicie z tak zwanym zespołem stopy cukrzycowej.

Stopa cukrzycowa – objawy i rozpoznanie

Stopą cukrzycową nazywa się ogólny zespół zmian chorobowych, zlokalizowanych w kończynach dolnych – w szczególności w stopach – powstałych na skutek przewlekłego schorzenia, jakim jest cukrzyca. Zespół stopy cukrzycowej powstać może na jednym z dwóch podłoży, jak również na obu z nich. Jest to podłoże nerwowe oraz naczyniowe. Na podstawie podłoża schorzenia wyróżnić można jego trzy podstawowe rodzaje. Rozpoznanie konkretnego typu stopy cukrzycowej jest kwestią kluczową, umożliwiającą podjęcie dalszych kroków skutecznego leczenia.

Stopa cukrzycowa neuropatyczna

Pierwszym rodzajem zespołu jest stopa neuropatyczna, której występowanie to około 35% wszystkich przypadków. Ten rodzaj schorzenia powstaje na skutek uszkodzenia zakończeń nerwowych nerwów obwodowych. Zjawisko to, nazywane neuropatią cukrzycową, jest efektem przewlekle podwyższonego poziomu glukozy we krwi. To natomiast prowadzi do znacznego zaburzenia odczuwania bodźców zarówno czuciowych, jak i bólowych. Chory ma także trudności z odczuwaniem wysokich i niskich temperatur. Zjawisko to jest szczególnie niebezpieczne, gdyż chory, nawet przy skaleczeniu, oparzeniu czy nadepnięciu na ostry przedmiot, nie odczuwa bólu. Może on więc nawet nie zauważyć, kiedy zrani sobie stopę, a co za tym idzie nie przemyć rany, nie zdezynfekować jej i nie osłonić przed ewentualnym zabrudzeniem.

W przypadku stopy cukrzycowej neuropatycznej chory dodatkowo znacznie bardziej narażony jest na zranienia, które goją się także zdecydowanie trudniej. Kolejnym zagrożeniem i niedogodnością dla takiej osoby jest fakt, że osłabione mięśnie kończyn dolnych nierzadko powodują różnego rodzaju deformacje stóp.

Stopa cukrzycowa neuropatyczna wiąże się również z zaburzeniami potliwości skóry, a co za tym idzie również nadmiernym jej przesuszaniem, pęknięciami i otarciami.

Stopa cukrzycowa niedokrwienna

Drugim rodzajem zespołu stopy cukrzycowej jest stopa niedokrwienna, występująca w około 15% wszystkich przypadków schorzenia. Odpowiedzialne są za nią zmiany miażdżycowe zlokalizowane w naczyniach krwionośnych kończyn dolnych. Powodują one zaburzenia przepływu krwi, która nie jest w stanie dotrzeć do najdalszych miejsc w stopie, jak chociażby zakończenia palców. To natomiast sprawia, że pojawiają się problemy niedokrwienia, skutkujące zaburzeniami w funkcjonowaniu tkanek, a nawet ich obumarciem. Kolejnym etapem postępowania schorzenia jest w tym wypadku martwica, która sprzyja występowaniu osteoporozy i wszelkiego rodzaju zwichnięć czy złamań, które także –  podobnie jak w przypadku stopy neuropatycznej – skutkować mogą licznymi deformacjami.

Stopa cukrzycowa mieszana

Ostatnim rodzajem stopy cukrzycowej, występującym nawet u co drugiego chorego, jest stopa mieszana. Jest to schorzenie o podłożu i charakterze neuropatyczno-niedokrwiennym. U diabetyków borykających się z tym rodzajem stopy cukrzycowej występują zarówno problemy ze zmianami miażdżycowymi, jak i uszkodzenia nerwów.

Stopa cukrzycowa to schorzenie wyjątkowo uciążliwe, nierzadko niebezpieczne i bardzo trudne w leczeniu. Zarówno sama terapia, jak i pielęgnacja wymaga dużego nakładu czasu, pracy i cierpliwości od samego chorego i zajmującego się nim specjalisty. Bardzo ważne jest dokładne rozpoznanie rodzaju stopy cukrzycowej, które pozwoli na odpowiednie dobranie środków leczenia, pielęgnacji i profilaktyki. W celu w pełni efektywnego zdiagnozowania chorego specjalista podolog powinien posłużyć się profesjonalnymi, przeznaczonymi do tego narzędziami i metodami diagnostycznymi.

Stopa cukrzycowa – przyrządy diagnostyczne

W przeprowadzeniu fachowej w pełni efektywnej diagnostyki stopy cukrzycowej niezwykle pomocne mogą być profesjonalne przyrządy podologiczne, takie jak:

• kamerton,
• monofilament,
• tip-therm.

Akcesoria te pozwalają na poznanie dokładnego rodzaju stopy cukrzycowej, który występuje u danego pacjenta. To z kolei umożliwia zaplanowanie celowanej, a co za tym idzie w pełni efektywnej i bezpiecznej terapii.

Kamerton

Pierwsze z urządzeń diagnostycznych, kamerton, stosowane jest u pacjentów, u których zachodzi podejrzenie występowania stopy cukrzycowej, zaburzającej ich czucie w kończynach dolnych. Kamerton neurologiczny to sprzęt, który powszechnie stosowany jest zarówno przez podologów, jak i diabetologów. Jego zadaniem jest wykonanie pomiaru oraz oceny i analizy czucia pacjenta. Badanie odbywa się poprzez wywołanie wibracji, które są odczuwalne przez zdrowego pacjenta, natomiast niezauważalne przez osobę ze stopą cukrzycową. Im dłużej pacjent odczuwa emitowane przez kamerton wibracje, tym lepsze i głębsze jest jego czucie. Pożądanym wynikiem badań jest więc jak najdłuższe odczuwanie drgań przez pacjenta, natomiast efektem niewskazanym – jego bardzo krótkie lub zerowe czucie.

Badanie przy użyciu kamertonu wykonuje się powoli i starannie, cały czas utrzymując kontakt z pacjentem. Podolog ma zadanie przykładać kamerton kolejno do kluczowych miejsc w stopie, a następnie pytać pacjenta o jego odczucia. Wynik badania notuje się przy pomocy specjalnej skali, na podstawie umieszczonej na widełkach kamertonu miarki. Skala drgań urządzenia to przedział od 0 do 8, a wynik powyżej 6 jest już tym, który powinien zaniepokoić podologa oraz pacjenta, jako że wskazuje on na początek neuropatii.

Monofilament

Monofilament to kolejne z powszechnie stosowanych w podologii urządzeń, służących do diagnostyki stopy cukrzycowej. Akcesorium to ma za zadanie sprawdzić poziom czucia powierzchniowego u pacjenta, u którego podejrzewa się zespół stopy cukrzycowej. Monofilament to urządzenie składające się z uchwytu oraz bardzo cienkiej, elastycznej igiełki, wykonanej ze specjalnego tworzywa, przędzy monowłóknowej, o takiej samej nazwie. Zadaniem podologa jest w tym wypadku delikatne dociskanie końcówki urządzenia do różnych części stopy, przy jednoczesnym badaniu reakcji pacjenta. Specjalista powinien nie tylko pytać chorego o jego odczucia, ale także sam bacznie obserwować jego reakcje. Pacjent ma natomiast za zadanie informować podologa za każdym razem, kiedy odczuwa dotyk lub ból. Dzięki temu możliwe jest stwierdzenie, na jakim poziomie utrzymuje się czucie powierzchniowe. To z kolei pozwala na określenie rodzaju i poziomu zaawansowania zespołu stopy cukrzycowej. Jeżeli mimo zdecydowanego przykładania igiełki do różnych miejsc na skórze pacjent nie czuje dotyku ani ukłucia, może to oznaczać, że występuje u niego neuropatia cukrzycowa, która szybko skutkować może także pojawieniem się zespołu stopy cukrzycowej lub dalszym postępowaniem schorzenia.

Tip-therm

Trzecim, ostatnim już z najpopularniejszych urządzeń diagnostycznych, stosowanych w przypadku pacjentów z podejrzeniem stopy cukrzycowej, jest Tip-therm. Jak sama nazwa wskazuje, jest to urządzenie, które pozwala na badanie odczuwania przez pacjenta temperatury. Przyrząd ten składa się z dwóch elementów, wykonanych z materiałów o zróżnicowanej temperaturze. Jeden to część zimna, metalowa, drugi natomiast to wykonana z plastiku część ciepła. Badanie przy użyciu Tip-therm polega na przykładaniu poszczególnych elementów urządzenia do wybranych części stopy pacjenta. Ten natomiast, pozostając przez całe badania z zamkniętymi oczami, ma za zadanie przekazywać specjaliście, kiedy odczuwa ciepło, a kiedy zimno na stopach. Oczywiście, podobnie jak w przypadku dwóch poprzednich urządzeń, także i tu najbardziej wskazanym wynikiem jest wysokie czucie i odróżnianie wysokiej oraz niskiej temperatury na stopie.

Kamerton, Monofilament oraz Tip-therm to powszechnie stosowane, a zarazem bardzo przydatne i pomocne urządzenia, które zdecydowanie warto mieć na wyposażeniu swojego gabinetu. Pozwalają one na przeprowadzenie profesjonalnej, w pełni bezpiecznej dla pacjenta, a co najważniejsze dokładnej i skutecznej diagnostyki, która stanowi pierwszy, najistotniejszy krok na ścieżce leczenia.