Jak dbać o narzędzia w gabinecie?

Na co dzień w swojej pracy specjalista podolog używa kilku lub nawet kilkunastu różnych, profesjonalnych narzędzi i akcesoriów. Sprzęty te umożliwiają mu skuteczne, sprawne i w pełni bezpieczne dla pacjenta wykonywanie zabiegów. Aby zachować pełen profesjonalizm, a także pewność o bezpieczeństwo swoje oraz pacjentów, konieczne jest odpowiednie dbanie o posiadane narzędzia. Istotne jest zarówno ich prawidłowe użytkowanie, jak i przechowywanie, a także regularne czyszczenie. Jak skutecznie dbać o narzędzia w gabinecie podologicznym?

Higiena w gabinecie – od czego zacząć?

Podczas wykonywania zabiegów podolog może używać różnego rodzaju narzędzi, jednak do zdecydowanie najpopularniejszych i najczęściej używanych należą: frezarka wraz z końcówkami, cążki i cęgi oraz dłuto i skalpel. Niektóre z nich są narzędziami jednorazowymi, innych używa się wielokrotnie, w związku z tym wymagają one regularnej dezynfekcji i sterylizacji. Należy jednak pamiętać, że nawet jednorazowego użytku narzędzia wymagają właściwego użytkowania i przechowywania. W przypadku jednorazowych dłutek i skalpeli kluczowe jest, aby przechowywać je w sterylnym, zamkniętym opakowaniu aż do chwili bezpośrednio przed rozpoczęciem zabiegu z ich użyciem.

Każdy gabinet podologiczny to miejsce, które podlega zarówno kontrolom sanepidu, jak i nadzorowi Polskiego Towarzystwa Podologicznego. Konieczne jest więc zachowanie należytych norm i zasad bezpieczeństwa oraz higieny pracy. Każda z dwóch powyższych instytucji posiada swoje szczególne wymaganie, które zdecydowanie warto poznać i przyswoić.

Czyste narzędzia – mycie, dezynfekcja, sterylizacja

Wszystkie narzędzia podologiczne, których specjalista używa więcej niż raz, muszą zostać starannie wyczyszczone, a także poddane procesowi dezynfekcji i sterylizacji. Niektóre wymagają wyłącznie dezynfekcji, inne muszą być poddane wszystkim z trzech etapów wyjaławiania. Wszystkie trzy etapy mycia i wyjaławiania nazywane są dekontaminacją.

Czyszczenie mechaniczne

Pierwszym i podstawowym etapem dekontaminacji jest oczyszczanie mechaniczne. Podczas pierwszej z trzech faz usuwa się widoczny na powierzchni narzędzia brud. Jak przebiega oczyszczanie mechaniczne? Jest to proces niezbędny, a zarazem wyjątkowo prosty. Wystarczy strumień ciepłej wody i odpowiedni środek myjący. Wszystkie wymagające tego narzędzia należy opłukać, następnie starannie wyczyścić przy pomocy środka, a na koniec dokładnie wypłukać. Wyjątkiem są w tym wypadku końcówki frezarki, czyli frezy, które ze względu na swoją porowatą strukturę wymagają użycia specjalnej szczoteczki. Etap szczotkowania jest niezwykle istotny, szczególnie w przypadku frezów diamentowych, o dużej ziarnistości. Tylko z pomocą szczoteczki możliwe jest bowiem dostanie się do wszystkich zagłębień końcówki.

Dezynfekcja

Drugim procesem dekontaminacji jest dezynfekcja. Jej głównym celem jest skuteczne pozbycie się patogenów, obecnych na powierzchni narzędzi. Odkażanie, czyli dezynfekcja, z powodzeniem usuwa z narzędzi wegetatywne formy drobnoustrojów, eliminując tym samym ryzyko zakażenia zarówno pacjenta, jak i samego podologa. Warto jednak pamiętać, że dezynfekcja to proces, który mimo iż usuwa wegetatywne formy patogenów, nie jest w stanie usunąć z powierzchni narzędzi ich form przetrwalnikowych. W tym celu niezbędny jest trzeci i ostatni z etapów dekontaminacji.

Sterylizacja

Proces dekontaminacji kończy się sterylizacją, czyli wyjaławianiem. Sterylizacja, w przeciwieństwie do dezynfekcji, jest w stanie skutecznie usunąć także formy przetrwalnikowe niebezpiecznych drobnoustrojów. Tym samym całkowicie eliminuje jakiekolwiek patogeny z powierzchni narzędzi podologicznych. Należy pamiętać, że sterylizacja jest procesem wymaganym przez sanepid.

Rodzaje sterylizacji narzędzi

Istnieją trzy podstawowe metody wyjaławiania narzędzi. Jest to:

• sterylizacja fizyczno-termiczna, możliwa do przeprowadzenia dwiema różnymi technikami,
• sterylizacja nietermiczna, także obejmująca dwie różne techniki,
• sterylizacja chemiczno-fizyczna, wykonywana z użyciem wybranych środków chemicznych.

Sterylizacja fizyczno-termiczna może odbywać się przy użyciu pary wodnej, najczęściej w specjalistycznym autoklawie, jak również gorącym powietrzem. Na sterylizację fizyczno-termiczną składają się dwie podstawowe techniki – grawitacyjna oraz próżniowa. Pierwsza z nich opiera się na wyparciu powietrza przez parę wodną, druga z kolei to proces, podczas którego wzajemnie oddziałują na siebie wysokie ciśnienie oraz para wodna. W przypadku sterylizacji narzędzi w autoklawie najczęściej stosuje się właśnie metodę próżniową.

Drugą z metod sterylizacji jest wyjaławianie fizyczne, nietermiczne, w zakres którego wchodzi sterylizacja promieniowaniem oraz filtracyjna. Pierwsza z nich opiera się na użyciu promieni ultrafioletowych bądź promieniowania jonizującego. Oddziaływanie wiązką światła na obecne na narzędziach patogeny prowadzi do rozbicia struktury ich kwasów nukleinowych. W rezultacie następuje uszkodzenie ich DNA oraz śmierć. Sterylizacja z użyciem UV nie jest jednak metodą zalecaną w przypadku wyjaławiania narzędzi. Zdecydowanie częściej stosuje się ją w celu sterylizacji powierzchni.

Sterylizacja chemiczno-fizyczna odbywa się przy użyciu wybranych, sterylizujących związków organicznych. Może to być tlenek etylenu, aldehyd glutarowy lub formaldehyd oraz kwas nadoctowy. Każdy z tych związków posiada swoje szczególne właściwości, które przy odpowiednim wykorzystaniu są w stanie usunąć przetrwalnikowe formy drobnoustrojów z powierzchni narzędzi.

Tlenek etylenu posiada wyjątkowo silne właściwości wirusobójcze i bakteriobójcze, co więcej, jest w stanie wnikać w głąb wyjaławianego narzędzia. Sterylizacja z użyciem formaldehydu to z kolei proces kilkuetapowy, rozpoczynający się przekształceniem związku w formę gazową. Następnie, na skutek działania wysokiego ciśnienia, formaldehyd przenika do głębszych warstw narzędzi i usuwa obecne w nich patogeny.

Narzędzia podologiczne – o czym jeszcze pamiętać?

Mycie, dezynfekcja i sterylizacja narzędzi oraz akcesoriów podologicznych to podstawowy element dbania o ich czystość oraz bezpieczeństwo. Należy jednak pamiętać także o właściwej konserwacji i przechowywaniu sprzętu. Wyjałowione narzędzia należy przechowywać w sterylnych opakowaniach aż do momentu ich ponownego użycia. Bardzo ważne jest również każdorazowe sprawdzanie stanu narzędzi przed ich użyciem. Jest to szczególnie istotne zwłaszcza w przypadku akcesoriów, których właściwy poziom naostrzenia determinuje ich skuteczność i bezpieczeństwo.

Bezpośrednio przed użyciem cążków, cęgów, ale także jednorazowych dłutek i skalpeli należy więc dokładnie sprawdzić ich stan. Najlepiej zrobić to, oglądając narzędzia pod światło. W ten sposób znacznie łatwiej będzie nam zauważyć i wyłapać ewentualne nieprawidłowości, jak chociażby uszczerbki w ostrzu. Profesjonalne cęgi i cążki powinny być zawsze doskonale naostrzone. Jeżeli czujemy, że nie pracują one już w odpowiedni sposób, możemy poddać je fachowemu ostrzeniu lub zdecydować się po prostu na zakup nowych narzędzi.

Dbanie o używane na co dzień narzędzia i akcesoria podologiczne to także troska o swoich pacjentów, ich bezpieczeństwo i komfort, ale także skuteczność wykonywanych zabiegów. To także niezbędna czynność, gwarantująca bezpieczeństwo samemu specjaliście, posługującemu się narzędziami. Odpowiednio naostrzone, czyste i wysterylizowane narzędzia, poukładane w schludny, estetyczny sposób realnie wpływają również na to, jak gabinet postrzegają odwiedzający go pacjenci. Łatwo więc wyciągnąć wniosek, że czyste, bezpieczne i odpowiedniej jakości sprzęty to nieocenione wręcz wsparcie podologa na wielu różnych płaszczyznach!